Wat verstaan wij onder hoogbegaafdheid. Hoogbegaafdheid kan op 2 manieren worden gedefinieerd. Volgens de internationale vereniging voor hoogbegaafden, Mensa, is de term ‘hoogbegaafd’ van toepassing op alle mensen die een IQ-score hebben die binnen of boven het 98^e percentiel valt.

Kenmerken van een hoge intelligentie kunnen onder andere zijn: op jonge leeftijd beginnen met het stellen van ‘waarom?’-vragen, een opvallend goed geheugen, snel denken, niet alleen goed in problemen oplossen maar ook in het bedenken van nieuwe problemen of uitdagingen, uitvindersgedrag, veelzijdige interesses, verbanden leggen tussen en over vakgebieden, en top-down denken.

Hoogbegaafdheid uit zich echter niet uitsluitend in intellectuele of academische excellentie. Volgens het Nederlandse Delphimodel (2007) hebben hoogbegaafden ook een vergelijkbaar karakter. Dit model definieert de hoogbegaafde als “een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Hij of zij schept plezier in creëren”.

Kenmerken van hoogbegaafdheid die uit dit model voort kunnen vloeien zijn onder andere: behoefte aan complexe vraagstukken, een levensbeschouwelijke of filosofische instelling, groot gevoel voor rechtvaardigheid, problemen met ‘regels’ opvolgen, telkens autoriteit ter discussie stellen, neiging de eigen weg te volgen, een sterke drive, veel energie, leergierig, creatief, oorspronkelijk, en perfectionistisch.

Volgens het ontwikkelingsmodel van Renzulli & Mönks (1985) komen hoogbegaafden het best uit de verf wanneer ze niet alleen vanuit huis en school gestimuleerd zijn hun diverse en complexe talenten te ontwikkelen, maar in het opgroeien ook vergezeld zijn door ‘true peers’ (soortgenoten). Mensen leren sociaal namelijk het meest wanneer ze op vergelijkbaar niveau kunnen communiceren.

Veel volwassenen die pas op latere leeftijd ontdekken dat ze hoogbegaafd zijn, hebben deze ‘true peers’ in hun ontwikkeling gemist. Hierdoor kunnen zij diverse problemen (hebben) ervaren, zoals: vaak gefrustreerd zijn op een werk of baan, vaak wisselen van werk of baan, niet kunnen aarden in een routine die anderen juist makkelijk valt, burn-out of bore out, geen echte aansluiting kunnen vinden bij leeftijdgenoten, het gevoel zich continu te moeten aanpassen zonder dat dit bevredigende resultaten oplevert, het beangstigende gevoel ‘gek’ of ‘anders’ te zijn, eenzaamheid of een overmatige behoefte aan zich terugtrekken omdat ‘het toch niet werkt’ of anderen met hun small talk ‘te veel’ zijn, faalangst of sterke onzekerheid over de eigen kwaliteiten, of andere psychische klachten.

Wat komt vaak voor bij hoogbegaafdheid?
Deze lijst is niet uitputtend en ook niet compleet. Als je ècht zeker wilt weten dat je hoogbegaafd bent, raden we je aan het IQ-onderzoek te doen.
Wat we vaak zien is een combinatie van o.a. de volgende uitingsvormen of gedrag:

weinig slaap nodig hebben (5-6 uur)
vroeg lopen
op 2 jarige leeftijd starten met ‘waarom’-vragen en daar eigenlijk niet mee ophouden
opvallend goed geheugen
de troepen ver vooruit (snelle denkers)
beelddenkers
oorspronkelijke denkers
hoofd staat nooit stil, ook niet als je slaapt
groot rechtvaardigheidsgevoel
origineel
stellen in hun jeugd al levensbeschouwelijke vragen
filosofische gedachten
behoefte aan rust, de natuur
multi-intelligent, multi-tasking, multi-veel projectjes
te veel ideeën om ze allemaal af te maken
erg snel
leggen snel verbanden vanuit verschillende invalshoeken
kunnen goed uitleggen
hebben niets met autoriteit en belangen
rebels of non-conformistisch
leren autonoom (autodidactisch), hebben daar het schoolsysteem niet voor nodig
hebben een sterke eigen kompas
sterke drive
willen alles weten, en meer
hebben herinneringen tot ver terug in hun jeugd
maken graag puzzeltjes (in de breedste zin van het woord, detectives, lego, modellen, uitpluiswerk, etc.)
denken dingen uit
visionair
humor, snelle gevatte taalgrapjes
perfectionistisch (faalangst)
willen winnen
gedreven door nieuwsgierigheid
doen 3 studies in 7 jaar
heeft een broertje dood aan routine
scant de hele dag door de omgeving (onbewust en kan het actief inzetten)
autodidact
gefrustreerd
ontwikkeling alternerende bewegingen zoals zwemmen en fietsen komt soms later
neiging tot verslaving
gaming tegen verveling
gaat niet slapen voor de oplossing gevonden is
sterk ontwikkeld logisch denkvermogen
talent voor abstraheren
heeft vrienden in allerlei verschillende sociale lagen of (verticale) leeftijdsgroepen
gaat z’n goddelijke eigen gang
vinden hun eigen weg
kunnen complexe zaken eenvoudig uitleggen
én intellectueel én kunnen bijzonder goed tekenen, schilderen, fotograferen
én intellectueel én extreem goed in sport
én intellectueel én zeer muzikaal
voelen de natuur aan (natuurkundig of biologisch) alsof er altijd in gewoond hebben
kunnen wiskundige modellen voor zich zien (letterlijk visualiseren)
veelzijdig